Tăng sức đề kháng – Bảo vệ sức khỏe trong mùa dịch

Đối với rất nhiều loại bệnh tật, đặc biệt là những bệnh liên quan đến vi khuẩn, virus, vai trò của hệ miễn dịch trong cơ thể người bệnh đóng vai trò cực kỳ quan trọng, là yếu tố quyết định. Việc tăng cường sức đề kháng giúp cho mỗi chúng ta chống và tiêu diệt được sự xâm nhập của mầm bệnh.

Nếu một người có sức khoẻ tốt thì không chỉ giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh mà khi nhiễm bệnh thì có thể diễn biến bệnh sẽ đỡ nặng hơn những người có sức đề kháng kém và nó cũng giảm nguy cơ bội nhiễm thêm mầm bệnh khác ngoài COVID-19.

1. Sức đề kháng là gì?

Sức đề kháng là khả năng phòng vệ của cơ thể, là “hàng rào chắn” chống lại sự xâm nhập của các yếu tố ngoại lai gây bệnh như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng,… Sức đề kháng trong cơ thể được tạo ra từ hệ thống miễn dịch, nếu có một sức đề kháng tốt cơ thể bạn sẽ ngăn chặn được những tác nhân gây hại từ môi trường xung quanh hoặc tìm cách loại bỏ, tiêu diệt nếu chúng đã xâm nhập vào bên trong.

Miễn dịch được chia thành 2 loại: hệ thống miễn dịch tự nhiên (không đặc hiệu) và hệ thống miễn dịch thu được (đặc hiệu).

Hệ thống miễn dịch tự nhiên là hàng rào đầu tiên của cơ thể chống lại các vi sinh vật xâm nhập trong khi hệ thống miễn dịch thu được hoạt động như một hàng rào bảo vệ thứ hai và có khả năng chống sự tái nhiễm của các mầm bệnh giống nhau. Mặc dù hai loại hệ thống miễn dịch có chức năng riêng biệt nhưng chúng cũng tương tác với nhau (tức là, các thành phần của hệ thống miễn dịch tự nhiên tác động đến hệ thống miễn dịch thu được và ngược lại). 

Hệ miễn dịch tự nhiên bao gồm các thành phần chính như:

– Các hàng rào vật lý và hóa học: Da, niêm mạc, võng mạc, các chất kháng khuẩn tiết ra trên bề mặt này.

– Các thực bào: Tế bào trung tính, đại thực bào và tế bào NK (tế bào giết tự nhiên).

– Các protein trong máu: Hệ thống bổ thể, các chất trung gian của phản ứng viêm (protein viêm). 

– Các cytokin giúp điều hòa và phối hợp các hoạt động của tế bào trong hệ miễn dịch tự nhiên.

Hệ miễn dịch thu được bao gồm:

Kháng thể tham gia đáp ứng miễn dịch thu được gồm yếu tốt dịch thể và các tế bào trung gian. Các yếu tố dịch thể gồm dạng lưu hành tự do và dạng biểu lộ trên bề mặt các tế bào lympho B. Các tế bào tham gia đáp ứng miễn dịch thu được chủ yếu là tế bào lympho T và tế bào lympho B.

2. Tại sao cần phải tăng cường sức đề kháng?

Sức đề kháng có vai trò cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe con người. Hầu hết các loại virus, vi khuẩn gây bệnh đều “lợi dụng” sức đề kháng cơ thể đang suy yếu để tấn công và “ký gửi” bệnh tật.

Khi sức đề kháng bị suy yếu, cơ thể dễ mắc phải các triệu chứng như:

• Suy nhược cơ thể: cơ thể thường trong trạng thái mệt mỏi kéo dài, cảm giác khó chịu, không có sức lực, tinh thần sa sút.
• Dễ cảm lạnh, cảm cúm.
• Dễ mắc phải nhiều loại bệnh và bệnh thường xuyên tái phát như: lao, viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang,…
• Dễ nhiễm khuẩn, vết thương chậm lành.
• Tiêu hóa kém: Với người có khả năng miễn dịch kém không chỉ khiến quá trình tiêu hóa và hấp thu kém hơn người bình thường, khi ăn thực phẩm không đảm bảo vệ sinh an toàn rất dễ bị nôn ói, tiêu chảy.

3. Nguyên nhân làm sức đề kháng bị suy yếu

Khi sức đề kháng suy yếu, hệ miễn dịch sẽ trở nên mỏng manh yếu ớt, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đặc biệt là Covid-19. Các nghiên cứu gần đây cho biết các yếu tố làm suy giảm sức đề kháng bao gồm:

• Suy giảm hệ miễn dịch – đây là nguyên nhân chính gây suy giảm sức đề kháng.
• Ô nhiễm không khí: Các nghiên cứu đã phát hiện, không khí bẩn sẽ ngăn chặn sự sản sinh của các kháng thể và gây ra viêm nhiễm hô hấp.
• Ăn các thức ăn chế biến sẵn
• Uống ít nước
• Thức  khuya
• Stress
• Lạm dụng kháng sinh
• Thừa cân, béo phì

4. Làm thế nào để tăng cường sức đề kháng trong mùa dịch

Để cải thiện khả năng miễn dịch, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, chúng ta cần nâng cao chất lượng sống, xây dựng một lối sống lành mạnh và khoa học hơn.

Dưới đây là một số phương pháp giúp tăng cường sức đề kháng, bao gồm:

• Giảm bớt căng thẳng, áp lực
• Thời gian nghỉ ngơi hợp lí
• Tập thể dục
• Uống nhiều nước (1.5 – 2 lít /ngày): Việc bổ sung lượng nước đầy đủ cho cơ thể sẽ giúp quá trình trao đổi chất diễn ra tốt nhất, giúp cơ thể tạo ra năng lượng, đào thải độc tố.
• Tập thể dục thường xuyên: Giúp tăng cường trao đổi chất, đào thải độc tố, giúp cơ thể sản sinh kháng thể nhiều hơn. Bên cạnh đó còn giúp cải thiện sức khỏe tinh thần, giảm stress và tinh thần phấn chấn hơn.
• Vệ sinh môi trường sống: Hàng ngày, cơ thể chúng ta tiếp xúc với rất nhiều vi khuẩn, virus ngay trong không khí và thông qua các vật dụng chúng ta chạm vào. Tuy không phải là cách tăng sức đề kháng mùa dịch trực tiếp nhưng vệ sinh môi trường sống là cách tốt nhất để hạn chế nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn, virus, giúp giảm tác nhân lây bệnh.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Đây chính là cách tăng sức đề kháng mùa dịch hiệu quả nhất. 
• Bổ sung vitamin và khoáng chất thiết yếu cho cơ thể: giúp các phản ứng sinh hóa sẽ được diễn ra ổn định. Ví dụ như: vitamin A, vitamin E,vitamin C, vitamin D, vitamin nhóm B, kẽm (đặc biệt là kẽm Gluconate)
• Khuyến khích thực hiện nguyên tắc dinh dưỡng 4-5-1 của Bộ Y tế:

Chế độ ăn cân đối 4 yếu tố: chất sinh năng lượng (carbohydrate; protein; lipid), protein (động vật và thực vật), lipid (động vật và thực vật) và vitamin, khoáng chất.

Để đảm bảo tính đa dạng của các bữa ăn cần phải có ít nhất 5/8 nhóm thực phẩm, bao gồm:

• Nhóm lương thực (gạo, mì) là thức ăn cơ bản và nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu cho cơ thể.
• Nhóm các loại hạt (đậu, đỗ, vừng, lạc,…) là nguồn cung cấp chất đạm thực vật cho cơ thể; sữa và các sản phẩm từ sữa là nguồn cung cấp chất đạm động vật và canxi quan trọng cho cơ thể.
• Nhóm thịt các loại, cá, hải sản: cung cấp chất đạm động vật, đặc biệt các axit amin cần thiết; nhóm trứng và các sản phẩm của trứng là nguồn cung cấp chất đạm động vật và nhiều chất dinh dưỡng quý cho cơ thể.
• Nhóm củ quả màu vàng, da cam, màu đỏ (cà rốt, bí ngô, gấc, cà chua) hoặc rau tươi có màu xanh thẫm là nguồn cung cấp vitamin và chất khoáng quan trọng cho cơ thể.
• Nhóm rau củ quả khác (su hào, củ cải…) cung cấp vitamin, chất khoáng và chất xơ. Và nhóm dầu ăn, mỡ các loại là nguồn cung cấp năng lượng và các axit béo cần thiết cho cơ thể.

Cuối cùng, số 1 chính là mỗi bữa ăn trong một ngày cần sự hài hòa giữa các nhóm chất và thực phẩm.

5. Thực phẩm chức năng hỗ trợ tăng cường sức đề kháng

Trong tình hình dịch bệnh ngày nay, việc làm thế nào để có thể bảo vệ và nâng cao sức khỏe một cách tối ưu nhất đang là mối quan tâm hàng đầu của cộng đồng. Để có một cơ thể khỏe mạnh, bên cạnh các tác nhân bên ngoài thì vấn đề dinh dưỡng đóng một vai trò cực kì quan trọng. Cơ thể chúng ta không thể tự tổng hợp được đầy đủ dưỡng chất, nên tất yếu cần phải bổ sung từ các nguồn thực phẩm hỗ trợ từ bên ngoài. Do đó, việc sử dụng thực phẩm chức năng như một nguồn giúp bổ sung các chất dinh dưỡng là một giải pháp nhanh chóng và hiệu quả.